6533b823fe1ef96bd127ecfe

RESEARCH PRODUCT

Wizerunek cudzoziemca w świetle Pamiętników z czasów Jana Sobieskiego, króla polskiego, Kazimierza Sarneckiego (1629–1696)

subject

description

Pamiętnik Kazimierza Sarneckiego należy do najczęściej wykorzystywanych źródeł do epoki Jana III Sobieskiego. Wspomnienia tego rezydenta na dworze Jana III, działającego z poruczenia kanclerza wielkiego litewskiego Karola Stanisława Radziwiłła, uzupełniają fakty znane z pamiętników Philippe Pierre de Noyersa, Philippe Duponta, Francois-Paulina d’Aleyraca i sekretarza ambasady francuskiej kawalera de Mongrillona. Wyróżniają się także dlatego, że mocodawcą Sarneckiego był siostrzeniec monarchy, syn Katarzyny z Sobieskich, primo voto Zasławskiej, a secundo voto Radziwiłłowej. Kazimierzowi Sarneckiemu zawdzięczamy szczegółowy obraz życia codziennego Jana III i jego rodziny w ostatnich latach życia króla (1691–1696). Jego relacje nie mają jednak charakteru prywatnego, ponieważ Radziwiłłowi potrzebne były wnikliwe obserwacje życia politycznego Rzeczypospolitej. Sarnecki na bieżąco odnotowywał dla niego informacje związane z relacjami rodzinnymi Jana III, trybem życia władcy, jego zdrowiem i samopoczuciem, przebiegiem obrad sejmu i rad senatorskich oraz wizytami cudzoziemskich dyplomatów. Zetknięcie się świata „swoich” i „obcych” następuje tu na kilku płaszczyznach: polityki, dyplomacji i wojny, kultury i sztuki, życia codziennego i obyczajów. W pamiętniku Sarneckiego cudzoziemiec na dworze Jana III jest cennym źródłem nowinek naukowych, politycznych i kulturalnych. Duży wpływ na stosunek do cudzoziemców miała nie tyle ich narodowość, co ich wyznanie i stosunki polityczne, przyczyniając się w równej mierze do ksenofobii, jak i ksenofilii. Mimo niechęci do „obcych” charakterystycznej dla niższych warstw stanu szlacheckiego, w Rzeczypospolitej cudzoziemiec był uważany za żywą gazetę, atrakcję towarzyską, a także wyrocznię w sprawach mody. Wspomnienia Sarneckiego potwierdzają jednak, że sympatia wobec „cudzoziemszczyzny” miała szansę zaistnieć raczej w środowisku magnackim, niż wśród bardziej konserwatywnej szlachty. Stereotypy narodowe nie zajęły we wspomnieniach radziwiłłowskiego rezydenta wiele miejsca. Czytelnik otrzymuje natomiast dużo konkretnych i cennych informacji oraz wielostronnych charakterystyk postaci życia politycznego. Wnikliwie analizując ich dobór można w pewnym stopniu wysnuć własne wnioski na temat osobistych poglądów pamiętnikarza i jego barwnej epoki.